6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği uyarınca, Reklam Kurulu tarafından Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz (“Kılavuz”) hazırlanmış ve 12.04.2022 tarihli, 320 sayılı toplantıda, 2022/1 numaralı ilke kararı ile Kılavuz kabul edilmiştir. Kılavuz, 01.02.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.03.2022 tarihinde yürürlüğe giren Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile getirilen değişikliklerin uygulanmasına ilişkin yol gösterici olup, sorumluluklara ilişkin esasları düzenlemektedir. Kılavuz ile (i) temel ilkeler, (ii) fiyat bilgisi içeren reklamlar, (iii) indirimli satış reklamları ve (iv) sorumluluk hususları düzenlenmiştir.
(I) TEMEL İLKELER
Kılavuz ile fiyat bilgisi içeren reklam ve indirimli satışlara ilişkin reklamlara ilişkin temel ilkeler belirlenmiş olup, getirilen düzenlemeler uyarınca;
- Teslimat için yapılması gereken zorunlu ve makul masraflar haricinde, tüketiciye malı edinebilmesi için ödeme yapması gerekirken, mal için bedelsiz, bedava gibi tanımlamalarda bulunulamayacak, mümkünse teslimat ücreti tüketiciye gösterilecek, mümkün değilse de teslimat ücretlerinin geçerli olduğu ve varış noktasına göre teslimat ücretlerinin değişebileceği belirtilecektir. Dolayısıyla tüketici, kendi nezdinde doğabilecek ek masraflara ilişkin yanlış bilgilendirilmeyecek ve katlanabileceğim tüm masraflara ilişkin aydınlatılacaktır.
- Tüketicinin açık onayı alınmaksızın ilave ödeme yükümlülüğü getiren seçenekler kendiliğinden seçili olarak sunulamayacak, bundan dolayı tüketiciden herhangi bir ödemede bulunması talep edilemeyecektir.
- İndirimler tüm ürünler için geçerli olmadığı sürece, “tümü, net, her şey” gibi ifadeler kullanılamayacak, hangi ürün grubunda indirimlerin mevcut olduğu açık bir şekilde belirtilecektir.
- İndirimli satışlarda indirim oranı ya da bedeli belirtilirken “...e varan”, “...e kadar”, “...den itibaren” gibi ifadeler tüketici tarafından rahatça okunabilir olmalıdır. Bu ifadeler indirimi belirten ibareden çok küçük olmamalı ve tüketiciyi yanıltır şekilde kullanılmamalıdır.
- Özellikle yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi hassas tüketici gruplarına yönelik olarak ayrıca özen gösterilmeli, malın ya da hizmetin fiyatını düşük gibi gösteren “yalnızca” “sadece” gibi ifadelere yer verilmemelidir. Yine özellikle çocuklar bakımından, çocukların ebeveynlerini ya da bir başkasını malı satın almak için ikna etmesine teşvik edici reklamlar yapılamayacaktır.
(II) FİYAT BİLGİSİ İÇEREN REKLAMLAR
Kılavuz ile temel ilkeler belirlendikten sonra, fiyat bilgisi içeren reklamlar ve indirimli satışlara ilişkin reklamlara ilişkin ayrıca düzenlemeler getirilmiştir. Kılavuz’un 6. maddesinde yer alan düzenlemeler uyarınca fiyat bilgisi içeren reklamlarda;
- Tüketiciye sunulan fiyat, mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatı olmalıdır.
- Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik konaklama ve ulaşım hizmetleri hariç olmak üzere, satış fiyatı Türk Lirası cinsinden belirtilmelidir.
- Tüketicinin belirli koşulları yerine getirmesi halinde tüketicilere bedelsiz mal veya hizmet sağlanacağı taahhüt ediliyorsa, tüketicin gerçekleştirmesi gereken yükümlülükler reklamın ana mesajında açıkça yer almalıdır.
- Fiyatın geçerliliği için bir stok ya da süre mevcut ise, süre veya stok sınırı açıkça belirtilmelidir.
Kılavuz ile kişiselleştirilmiş fiyat, “bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyat” olarak tanımlanmış olup, kişiselleştirilmiş fiyat uygulanması halinde malın & hizmetin güncel satış fiyatı ve kişiselleştirilmiş fiyatına reklamda birlikte yer verilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Tüketiciye sunulan fiyat, tüketicinin satın alma davranışlarını ve kişisel verilerini analiz etme sürecini içermediği sürece kişiselleştirilmiş fiyat olarak kabul edilmeyecektir. Bu anlamda, bu yöntemler kullanılmaması ancak fiyatın esnek ve hızlı bir şekilde değişmesi durumlarında ayrıca iki fiyatın birlikte tüketiciye sunulması gerekmemektedir.
(III) İNDİRİMLİ SATIŞ REKLAMLARI
Kılavuz ile indirimli satışlara ilişkin reklamlarda hangi esasların uygulanacağına ilişkin de detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Kılavuz’da yer alan düzenlemeler kural olarak Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler ile aynı olup, detaylı ve örnekli açıklamalara yer verildiği görülmektedir. Bu düzenlemeler ile indirimli satışlara ilişkin reklamlarla tüketicinin sanki olduğundan daha fazla indirim yapılıyormuşçasına yanıltılmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.
Bu kapsamda, bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda, indirimden önceli fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihinin, indirimli ürünlerin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Kılavuzun 7. maddesinin 3. fıkrası uyarınca indirimden önceki satış fiyatı son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olarak belirtilmeli ve indirim oranları bu fiyata göre belirlenmelidir. Örneğin;
X malının 1 Mart 2022 tarihinde ilk defa 100 TL satış fiyatı ile piyasaya sürüldüğü varsayımında, 8 Mart 2022 tarihinde %40 indirim uygulanacaksa bu indirime ilişkin reklamda %40 indirimin olduğunun belirtilmesinin yanı sıra, ayrıca son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olan 100 TL ve indirimli fiyat olan 60 TL belirtilmelidir. 11 Mart 2022 tarihinde indirimin uygulanmasına son verilerek ürünün tekrar 100 TL’ye satılmaya başlandığı ve 19 Mart 2022 tarihinde 100 TL üzerinden %55 indirim yapılarak ürünün 45 TL’den satışa sunulmasına karar verilmesi halinde %55 indirim varmış gibi reklam yapılması yasaklanmıştır. Zira ürünün son 30 gün içerisindeki en düşük satış fiyatı 60 TL olup, ürünün indirimli şekilde 45 TL’ye satılmasına karar verilmesi halinde indirim oranı %25 olacaktır. Dolayısıyla indirime ilişkin reklam yapılırken indirim oranının da son 30 gün içerisindeki en düşük satış fiyatı esas alınarak belirlenmesi gerekmektedir. Benzer şekilde oran değil, 30 TL indirim gibi bir ibare kullanılması halinde de ürünün 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olan 60 TL üzerinden 30 TL indirim yapılarak satışa sunulması gerekmektedir.
Kılavuz ile çabuk bozulabilen mallara ilişkin getirilen düzenleme uyarınca yukarıda açıklananın aksine, 30 gün içerisindeki en düşük fiyat değil, ürünün bir önceki satışa sunulduğu fiyat indirimde esas alınacak fiyattır.
Bunun haricinde, Kılavuzun 7. maddesinin 5. fıkrası ile getirilen düzenleme uyarınca, belirli günler için toplu indirim yapıldığını belirten “Şahane/Muhteşem Kasım/Cuma Teklifleri”, “Dev Fırsatlar”, “Yıldızlı Günler”, “ “Bugün tüm ürünlerde %20 indirim”, “Bu hafta tüm kırtasiye ürünlerinde %40 indirim” gibi ifadelerin kullanılmasında bir sakınca bulunmamaktadır. Bu tarz ifadeler ile reklam yapılması halinde, ayrıca her bir ürünün indirimden önceki fiyatının belirtilmesine gerek bulunmamakta olup yine de indirimli fiyatlar 4. fıkra uyarınca belirlenmelidir. İndirime konu mal veya hizmetler için ayrı ayrı reklam yapılacaksa bu durumda 30 gün içerisinde uygulanan en düşük fiyatın bu reklamlarda belirtilmesi zorunludur.
Kılavuz’un 7. maddesinin 6. fıkrasında yer alan düzenleme uyarınca ise, bir satıcının farklı satış kanalları aracılığıyla farklı fiyatlarla mal veya hizmet satması ve bu farklı satış kanalları genel bir fiyat indirimi duyurusunun söz konusu olması durumunda, satıcı her bir satış kanalında ilgili mal veya hizmet için “önceki fiyat” olarak ilgili satış kanalında indirimin başlangıcından önceki 30 gün içerisindeki en düşük fiyatı belirtmek zorundadır. Örneğin,
A satıcısı, bir malı aynı anda kendisine ait internet sitesinde ve ayrıca X e-ticaret platformunda farklı veya aynı fiyatlardan ve indirim oranları uygulayarak satışa sunabilir. Ancak indirimli satışa ilişkin duyurusu sadece bu e-ticaret platformu üzerinden yapılmış ise satıcı tarafından belirtilen son 30 gün içindeki en düşük fiyata ilişkin ispatın sadece bu e-ticaret platformu üzerinden uygulanan veya duyurulan fiyat ilanları ile yapılması gerekmektedir. Yani, A satıcısı tarafından genel bir indirim yapılacaksa ve Y malının, A satıcısı tarafından kendi internet sitesinde son 30 gün içerisindeki en düşük satış fiyatı 100 TL iken, X e-ticaret platformunda 150 TL ise ve genel olarak %50 indirim uygulanıyorsa bu durumda, A satıcısı kendi internet sitesinde son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olan 100 TL üzerinden %50 indirim uygulayarak Y malını 50 TL’ye, X e-ticaret platformu da son 30 gün içerisindeki en düşük fiyat olan 150 TL üzerinden %50 indirim uygulayarak Y malını 75 TL’ye satacak ve indirim yapılan fiyatları da sırasıyla 100 TL ve 150 TL olarak belirtecektir.
Kılavuz’un 7. maddesinin 8. fıkrası uyarınca, bir platformda daha önce satışa sunulmamış bir ürünün tavsiye fiyatın altında bir bedelle satışa sunulması halinde tavsiye edilen fiyat üzerinden indirim yapılıyormuş gibi gösterilmesi de yasaklanmıştır.
Kılavuz’un 7. maddesinin 11. fıkrası uyarınca ise, bölgesel, aynı il içerisindeki farklı mağazalar/birimler vb. durumlar için geçerli olan indirimlerin ilgili reklamlarda açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Örneğin,
Ulusal düzeyde faaliyet gösteren A satıcısı, 1 Mart 2022 tarihinde 100 TL üzerinden tüm Türkiye’de satışa sunduğu X malı için 10 Mart 2022 tarihinde sadece Ege Bölgesinde %50 indirim yapacaksa, bu indirimin sadece Ege Bölgesinde yer alan mağazalarda geçerli olduğunu belirtmelidir. Bununla birlikte 20 Mart 2022 tarihinde tüm Türkiye kapsamında %50 indirim uygulanması halinde Ege Bölgesinde, 30 gün içerisindeki en düşük satış fiyatı 50 TL olduğundan Ege Bölgesi’nde gerçekleştirilen satışlar için indirim bulunmadığı kabul edilecektir.
Kılavuz’un 7. maddesinin 13. fıkrası uyarınca
a) “3 al 2 öde”, “500 TL üzeri 50 TL indirim”, “2. Ürüne %20 indirim” gibi koşullu satışlar,
b) “en iyi/en düşük fiyat” gibi satıcı veya sağlayıcıların indirimli satış fiyatlarının karşılaştırmalarını esas alan reklamlar,
c) Belirlenen mal veya hizmet gruplarında tüketiciye uzun süreli fiyat indirimi hakkı veren indirim kartları, kuponlar, sadakat programları veya tüketicileri gelecekteki satın almalarına yönelik puan birikimine izin veren uygulamalar,
d) Havayolu taşımacılığında uygulanan ve çok sayıda faktörün dikkate alındığı belirli bir algoritmaya dayalı olarak fiyatın esnek ve hızlı bir şekilde değiştirilmesini içeren “dinamik” veya “gerçek zamanlı” fiyatlandırma yöntemleri,
e) Fiyat indirimini ilan etme niteliği taşımayan kişiselleştirilmiş fiyat indirimleri
Uygulamaları indirimli satış kapsamında değerlendirilmeyecektir. Kılavuz ve Kılavuz’un dayanağını oluşturan Yönetmelik, indirimli satışlara ilişkin reklam verilmesi, fiyat bilgisi içeren reklam yapılması halinde uygulama alanı bulacaktır.
(IV) SORUMLULUK
Kılavuz’un sorumluluğu düzenleyen 8. maddesi uyarınca Kılavuza ve Yönetmeliğe aykırı davranılmasından reklam verenler sorumlu tutulmuştur.
Yani, A satıcısı, X ürününde kendi mecralarında indirim yapıyor ve buna ilişkin reklam veriyorsa, A reklam veren olarak sorumlu olacaktır. Bununla birlikte, X ürününü satan B e- ticaret platformu da X ürününde indirim yapıldığına ilişkin reklam veriyorsa, aracı hizmet sağlayıcısı reklam veren olarak sorumlu olacaktır.
Kılavuz, 12.04.2022 tarihinde, Reklam Kurulu tarafından karar verilmesi ile birlikte yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Kılavuz’a aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Comments