16 Kasım 2018 tarihli ve 30597 sayılı Resmi Gazete’de “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/52)” yayımlandı. Tebliğ ile 6 Ekim 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve dövizli sözleşme sınırlamasının istisna hallerini düzenleyen “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/51)” değiştirilmiştir. Bu Tebliğ ile yapılan değişiklikler özetle aşağıdaki gibidir.
Gayrimenkullerin satış ve kiralama sözleşmelerine ilişkin Tebliğe 3, 4 ve 5 no lu bentler olarak eklenen üç yeni fıkraya göre;
- Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, (3)
- Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, (4)
- Gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.(5)
Yeni tebliğ ile Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri; gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları hükmünden “serbest bölge” ibaresi kaldırılmış yani serbest bölgeler kısıtlama kapsamından çıkarılmıştır.
Önceki Tebliğ’in 16. fıkrası ile istisna tutulan dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgedeki şirketlerin hizmet sözleşmelerine ilişkin olarak istisnanın kapsamı değiştirilerek bu şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu hizmet sözleşmelerinin istisna kapsamında değerlendirileceği son tebliğin 19. bendinde belirtilmiştir.
Yine hizmet sözleşmelerine ilişkin yapılan bir diğer değişiklik uyarınca; önceki Tebliğ ile yalnızca Türkiye’de başlayıp yurtdışında sonlanan, yurtdışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri istisna kapsamına alınmışken, yeni Tebliğ ile tüm hizmet sözleşmeleri kısıtlamaların dışında bırakılmış, ayrıca yurt dışında başlayıp yurt dışında sonlanan hizmet sözleşmeleri de istisna kapsamına alınmıştır.
Yeni Tebliğ ile getirilen önemli değişikliklerden bir tanesi eser sözleşmelerine ilişkindir. Eser sözleşmelerine ilişkin olarak Önceki Tebliğ’de çok sınırlı bir istisna mevcut olup; yalnızca gemilerin inşası, tamiri ve bakımına ilişkin eser sözleşmeleri ile ilgili istisna bulunmaktayken Yeni Tebliğ ile “döviz cinsinden maliyet içeren tüm eser sözleşmelerinde” sözleşme bedelinin veya yükümlülüklerin döviz cinsinden kararlaştırılabileceği düzenlenerek eser sözleşmelerine ilişkin istisnanın kapsamı oldukça genişletilmiştir.
Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler, söz konusu sözleşmenin yurt dışında ifa edilmesi durumunda Türkiye’de yerleşik sayılmayacaklardır. Eklenen hüküm ile söz konusu şirketlerin yurt dışında ifa edecekleri sözleşmeler karar kapsamındaki kısıtlamaların dışında bırakılmakla “Türkiye’de yerleşik kişi” tanımında değişiklik yapılmış ve istisna tanınmıştır.
Tebliğin son halinde (9) ve (10). Maddeler kapsamında menkullere ilişkin yapılan değişiklik ile iş makinelerine ilişkin satış ve kiralama sözleşmeleri istisna kapsamına alınmıştır.
32 sayılı Karar’ın geçici 8’inci maddesi ile yasak kapsamına alınan sözleşmelerden geçici maddenin yürürlüğe girdiği 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş olan
- Yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmeleri
- Menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri (leasing) Türk Lirası’na çevirme yükümlülüğünden istisna tutulmuştur.
Değişiklik Tebliği’nde, sözleşme bedeli ve sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde, tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar ile gayrimenkul kira sözleşmeleri kapsamında verilen depozitolar ve sözleşmelerin ifası kapsamında dolaşıma girmiş kıymetli evraklar için döviz yasağı ve Türk Lirası cinsinden yeniden belirlemeye ilişkin zorunluluğun uygulanmayacağı belirtilmiştir.
İstisna tanınan tarafların yeni yapılacak sözleşmelerin Türk parası cinsinden yapılmasını veya mevcut döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk parası olarak yeniden kararlaştırılmasını talep etmesi durumunda sözleşmelerdeki bedellerin Türk parası olarak kararlaştırılacağını düzenleyen önceki Tebliğin 25. Maddesi yeni Tebliğ ile çıkarılmıştır.
Bunlar dışında;
- Yurt dışında üretilen donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde,
- 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin yapılan sözleşmeler.
- Gemi adamlarının taraf olacakları iş sözleşmeleri.
- Taşımacılık faaliyetlerine ilişkin hizmet sözleşmelerinde akaryakıt fiyatlarına endeksleme yapılması,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası anlaşmaların ifası kapsamında yükleniciler veya görevli şirketlerin ve bunların sözleşme imzaladığı tarafların üçüncü kişilerle akdedeceği veya bahsi geçen projeler çerçevesinde akdedilecek gayrimenkul satış sözleşmeleri ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmeler de dövizle ödeme yasağının istisnaları kapsamına alınmıştır.
Söz konusu Tebliğe aşağıdaki bağlantı yoluyla ulaşabilirsiniz.
Comments