Tüm dünyayı etkisi altına alan ve ülkemizde de ciddi anlamda tehlike yaratan, pandemi ilan edilen Corona Virüsü sebebiyle özel sektörde faaliyet gösteren işveren ve işçilerin de mesai saatlerinin ve yerlerinin yeniden düzenlemeleri zarureti doğmuştur. Bu kapsamda son olarak 18/03/2020 tarihinde yapılan Korona virüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı'nın ardından alınan güvenlik önlemleri kapsamında bir takım ekonomik tedbirler ilan edilmiş olup bu tedbirler kapsamında Kısa Çalışma Ödeneği ve Telafi Çalışması sürelerine ilişkin vurgu yapılmıştır. İşyerlerinde alınabilecek bu tip önlemler kapsamında konuya ilişkin genel bilgileri sunma gereği hasıl olmuştur.
Kısa çalışma; genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması hallerinde işçilerin ve işverenlerin zor duruma düşmelerinin önüne geçmek amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Kısa çalışma dönemlerinde gerekli şartları sağlayan işçilere İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir.
Kısa çalışma uygulamasına; işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması talepleriyle gidilebilir. Bu iki durumu kısaca örneklemek gerekirse;
· Çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması: Örneğin haftalık 45 saat çalışma yapılan bir işyerinde kısa çalışma uygulamasına gidilebilmesi için çalışma sürelerinin en fazla 30 saat olarak planlanması gerekir. 30 saatin üzerinde çalışma yapılmak istenmesi durumunda kısa çalışma ödeneğinden yararlanılamaz. Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.
· İşyeri faaliyetinin en az dört haftalık bir süre için durdurulması: Dört haftalık süre kesintisiz olabileceği gibi aralıklı olarak da kullanılabilir. Faaliyetin durdurulması işyerinin tamamında veya bir bölümünde gerçekleşebilir. İşyeri faaliyetinin dört haftalık bir süreden daha az durdurulması durumunda kısa çalışma ödeneğinden yararlanılamaz.
İşyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için; İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulunun kararı olmadan genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebepler nedeniyle kısa çalışma talep edilemez. Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulunca 20.11.2018 tarihinde alınan karar doğrultusunda 01.12.2018 tarihinden itibaren dışsal etkilerden kaynaklanan zorlayıcı nedenler ile kısa çalışma talebinde bulunulabilir. İşverenler, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle Kısa Çalışma Talep Formunu ve kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi manyetik ve yazılı ortamda doldurarak kısa çalışma başvurusunda bulunulabilir (Ekte ilgili formları bulabilirsiniz). İş Müfettişlerince yapılan denetim ve uygunluk tespiti sonucu işverene İŞKUR tarafından bildirim yapılır. İşveren de durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır.
İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilmesi İçin;
İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması,
İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar),
Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,
gerekmektedir.
Kısa Çalışma Kapsamında;
· İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,
· Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi,
hizmetleri sağlanmaktadır.
Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Kısa çalışma ödeneğinden sadece damga vergisi kesilir.
Aşağıda 2020 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı verilmiştir.
Bu kapsamda zorunlu nedenlerle yapılan kısa çalışmaların ardından kaybedilen zamanın "telafi çalışması" yolu ile tamamlanması mümkündür. Aşağıda telafi çalışmasına ilişkin yasal düzenlemeleri ve telafi çalışmalarının usul ve şartlarına ilişkin detaylar bilginize sunulmuştur.
Çalışma Süreleri Yönetmeliği'nin 7. maddesine göre,
"Zorunlu nedenlerle işin durması, .... veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine 4857 sayılı İş Kanunu, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile öngörülen yasal izinleri dışında izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı bu sürelerin telafisi için işçiye yaptırılacak çalışma, telafi çalışmasıdır."
İşveren tarafından kararlaştırılan telafi çalışmaları Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ne göre belirlenecek olup belirlenen telafi çalışmasının ilgili madde hükmünün devamı maddeleri gereği işçiye yazılı olarak bildirilmesi gerekecektir. Bununla birlikte devamla,
"Telafi çalışması yaptıracak işveren; bu çalışmanın 4857 sayılı İş Kanununun 64 üncü maddesinde sayılan nedenlerden hangisine dayandığını açık olarak belirtmek, hangi tarihte çalışmaya başlanacağını, ilgili işçilere bildirmek zorundadır."
Bu kapsamda işverenlerce madde hükmü çerçevesinde yaptırılacak telafi çalışmasının nedeni ve ne kadar süre ile yapılacağı, ne zaman başlayacağı işçilere yazılı olarak bildirilmelidir. Bu konuda örnek yazılı bildirimi mail ekinde bulabilirsiniz.
Kural olarak telafi çalışması hukuki amacı gereği olağandan ve normal çalışmadan az sürelerde çalışmanın veyahut hiçbir şekilde çalışma yapılmamasının gerektirdiği zorunlu nedenin ortadan kalkması ve işyerinin normal çalışma dönemine başlamasını takip eden 2 ay içerisinde yaptırılır. Ancak son dönemlerde ülkemizi sarsan salgın hastalığın tam olarak ne zaman sona ereceği konusunda bir netlik olmadığından Korona virüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı'nın ardından yapılan açıklama ile bu sürenin 4 aya çıkarıldığı duyurulmuştur. Telafi çalışmasındaki çalışma sürelerinde de normal çalışma sürelerinde olduğu gibi 4857 Sayılı Kanun kapsamındaki çalışma sürelerine ilişkin düzenleme ve sınırlamalar aynen geçerli olacak olup telafi çalışması, günlük en çok çalışma süresi olan 11 saati aşmamak koşulu ile günde 3 saatten fazla yaptırılamayacaktır. Yine normal çalışma sürelerinde olduğu gibi telafi çalışmasının da tatil günlerinde yaptırılması mümkün değildir.
Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki telafi çalışması işçinin onayına bağlı olmamakla birlikte işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendirildiğinden söz konusu bildirme ve telafi çalışmasına uymayan işçilere karşı 4857 Sayılı Kanun kapsamında savunmasının alınmasının ardından tazminatlarının ödenerek iş akdinin feshedilmesi de değerlendirilebilecek bir husustur.
Comentarios