Hukukumuzda uzun yıllardır uygulanan ve klasik adli yargı yoluna alternatif çözüm yöntemi olarak getirilen arabuluculuk kurumu, 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Arabuluculuk kurumu bilindiği anlamda bir mahkeme yargısı ve arabuluculuk kararları da bir mahkeme ilamı niteliğinde olmadığından, uygulamada genellikle arabuluculuk yolu ile uyuşmazlığın çözülmesine temkinli yaklaşılmaktadır. Bu yazımız ile siz değerli müvekkillerimize arabuluculuk süreciyle gerçekleştirilen bir anlaşma ve bu anlaşma belgesinin hukuki niteliği hakkında kısaca bilgi vermeyi amaçlanmaktadır.
Anılan 6325 Sayılı Kanun ile yönetmeliğin ortak hükmü olarak; taraflar arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya vardıkları takdirde, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler (Kanun m.18, Yönetmelik m. 22). Ancak diğer yandan anlaşma belgesi arabulucu, taraf ve taraf vekillerince birlikte imzalanırsa anlaşma belgesi icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. Bu şerh alındıktan sonra artık arabuluculuk yolu ile gerçekleştirilen anlaşma belgesi ilam niteliğinde belge vasfını kazanmaktadır. Bununla birlikte arabuluculuk sürecinde anlaşmaya varılmışsa ve edimi ifa ile yükümlü taraf süresinde edimini ifa etmemişse doğrudan ilamsız icra takibine konu edilmesi de mümkündür. Nitekim Konu ile ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından tesis edilen güncel 10/10/2022 tarihli kararda;
“Dava şartı olan arabuluculuk sürecinde, arabulucu tarafından düzenlenen 01/11/2021 tarihli son tutanak incelendiğinde, sürecin anlaşma ile sonuçlandığı görülmektedir. İlk Derece Mahkemesince sözü edilen anlaşma belgesi, ilam niteliğinde belge olarak kabul edilmiştir. Ne var ki 01/11/2021 tarihli belge, sadece taraf vekilleri ve arabulucu tarafından imzalanmış; asıllar tarafından imzalanmamıştır.
Kararın İlgili Hukuk kısmının (5) numaralı paragrafında yer verilen 6325 sayılı Kanun’un 18. Maddesinin 5. Fıkrasına göre arabulucu tarafından düzenlenen anlaşma belgesinin, icra edilebilirlik şerhi olmaksızın ilam niteliğinde belge kabul edilmesi; taraflar ve avukatları ile arabulucunun tutanağı birlikte imzalamaları halinde mümkündür.
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre kararın İlgili Hukuk kısmının (5) numaralı paragrafında yer verilen 6325 sayılı Kanun’un 18. Maddesinin ikinci fıkrası doğrultusunda icra edilebilirlik şerhi verilmesi istemiyle arabulucunun görev yaptığı Sulh Hukuk Mahkemesine yapılan bir başvuru da söz konusu değildir.
Şu halde arabulucu tarafından düzenlenen 01/11/2021 tarihli anlaşma belgesi ilam niteliğinde belge değildir.
İlk Derece Mahkemesince, davacının ilam niteliğinde bir belge ile ilamsız icra yolu ile takip başlatmasında hukuki yararının olmadığının kabul edilmesi; işin esasına girerek değerlendirme yapmamış olması hatalıdır.”
Şeklinde hüküm kurarak anlaşma belgesi kapsamında icra edilebilirlik şerhi alınmadan doğrudan ilamsız takibe konu edilmesinde başvuran tarafın hukuki yararının bulunduğu hüküm altına alınmıştır.
Özetlemek gerekirse taraflar, aralarındaki uyuşmazlığı arabuluculuk yolu ile çözüme kavuşturmaları halinde düzenlenen anlaşma belgesi akabinde alınabilecek 3(üç) farklı hukuki aksiyon bulunmaktadır;
Arabulucu, tarafların kendileri ve vekilleri tarafından birlikte imzalanarak herhangi bir başkaca işleme gerek kalmaksızın anlaşma belgesinin ilam niteliğinde belge sayılması,
Arabulucu ile tarafların kendilerinin veya vekillerinin veya bir tarafın kendisi ile karşı tarafın vekilinin imzaladığı anlaşma belgesi kapsamında Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvuruda bulunularak icra edilebilirlik şerhi alınması,
Arabulucu ile tarafların kendilerinin veya vekillerinin veya bir tarafın kendisi ile karşı tarafın vekilinin imzaladığı anlaşma belgesi kapsamında doğrudan ilamsız icra takibine konu edilmesi,
Yolu ile anlaşma belgesi kapsamındaki edimlerin yerine getirilmesi istenebilecektir.
Kararın ve yasal mevzuatın tam metinlerine aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Yargıtay ilamı için; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/12/20221213-14.pdf
6325 Sayılı Kanun için; https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6325.pdf
Yönetmelik için; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180602-1.htm
Comments