12.03.2024 tarihli 32487 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7499 Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) uyarınca Ceza Muhakemesi Kanunu, İcra İflas Kanunu gibi kanunların yanı sıra ayrıca Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda da birtakım değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu bilgi notu kapsamında Kanun ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (“TCK”) ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (“CMK”) yapılan değişikliklere ilişkin bilgi verilmesi amaçlanmaktadır. Kanun kapsamında genel uygulamalara ilişkin kapsamlı değişiklikler öngörülmekle birlikte dikkat çeken ve özellik arz eden hususları bilgilerinize sunarız.
1- Adli Para Cezasına İlişkin Değişiklikler
Kanun’un 9 numaralı maddesiyle TCK’nın 52. maddesinde yer alan idari para cezalarındaki gün karşılıkları arttırılmış, yeni düzenleme ile her bir gün için en az 100 Türk Lirası ile en fazla 500,00 – Türk Lirası idari para cezası belirlenebileceği düzenlenmiştir. Yeni düzenleme ile örnek olarak 1.000 gün adli para cezası tesis edilmesi halinde, bu cezanın maddi karşılığı en az 10.000,00 TL, en fazla 50.000,00 TL olarak belirlenecektir.
2- Tazminat isteminin koşulları
Kanun’un 13 numaralı maddesiyle CMK’nın 141 ve devamı maddelerinde düzenlenen, suçun soruşturması veya kovuşturması sırasında şüpheli veya sanık hakkında yapılan bir takım adli işlemlerden kaynaklı olarak, şartların oluşması koşulu ile maddi ve manevi her türlü zararların devletten talep edilebileceği düzenlenmiştir. Bu değişiklik ile birlikte 141. maddede yer alan şartlarda da bir kısım değişikliğe gidilmiş olup bu kapsamda 141. maddede sayılan kararların tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulması gerektiği düzenlenmiştir. Anılan düzenleme ile Devlet Hazinesinin tazminat istemine karşı beyan ve itirazlarını sunması gereken ve “on beş gün” olarak uygulanan yasal sürelerin “iki hafta” olarak değiştirilmiştir. Bununla birlikte eklenen fıkralar ile tazminat isteminin incelenmesine ilişkin usul ve esaslar da belirlenmiştir.
3- Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB)
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kurumuna ilişkin detaylı bilgi notlarımız daha önce tarafınıza ile paylaşılmıştı. [1][2] Özetle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.
Kanun’un 15 numaralı maddesiyle HAGB hükümlerinde ve uygulanmasında değişiklikler yapılmış olup buna göre HAGB kararı verilebilmesi için sanığın bu hususu kabul etmesi şartı kaldırılmış ve özellikle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararlarına karşı öngörülen kanun yolu usulü değiştirilmiştir. Buna göre mevcut düzenlemede itiraz olarak belirlenen kanun yolu yeni düzenleme ile birlikte istinaf olarak değiştirilmiştir. Böylece daha önceki uygulamada HAGB ile karara bağlanan dosyalar istinaf incelemesine tabi tutulmuyorken, yeni düzenleme ile HAGB kararlarına karşı da istinaf yoluna başvuru imkanı getirilmiştir.
4- Basit Yargılama Usulünde İtiraz
Kanun’un 17 numaralı maddesiyle CMK’da düzenlenen “basit yargılama usulü” hükümlerinde de değişiklik yapılmıştır. Yürütülen soruşturma neticesinde iddianame düzenlenmiş ve kovuşturmaya yetkili merciin Asliye Ceza Mahkemesi olduğu tespit edilmiş olduğu durumda Asliye Ceza Mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir. Yargılama dosya üzerinden, duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet Savcısının görüşü alınmaksızın, karara bağlanarak sonuçlandırılır. Getirilen değişiklik ile birlikte bu kararlara karşı itiraz usulü düzenlenmiş ve basit yargılamayı gören ve sanık hakkında hüküm kuran mahkemenin itiraz üzerine dosyaya yeniden bakması usulü kaldırılmış ve isabetli olarak dosyanın farklı bir Asliye Ceza Mahkemesi ve/veya Hakim tarafından incelenmesi düzenlenmiştir.
Bu düzenlemeler 01/06/2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
5- İstinaf İstemi Ve Süresi
Kanun’un 18 numaralı maddesiyle CMK’da düzenlenen ve tefhim (yüze okuma) ile başlayan istinaf süresinin başlangıç anı kararın tebliği olarak değiştirilmiş ve istinaf süresi iki hafta olarak belirlenmiştir.
6- Temyiz İstemi Ve Süresi
Kanun’un 19 numaralı maddesinde CMK’da düzenlenen tefhim (yüze okuma) ile başlayan temyiz süresinin başlangıç anı kararın tebliğ, olarak değiştirilmiş ve temyiz süresi iki hafta olarak belirlenmiştir.
7- İddia Makamının Temyiz Usulü
Kanun’un 20 numaralı maddesiyle getirilen yeni düzenlemeyle, mevcut uygulamada iddia makamı tarafından yalnızca mütalaanın tekrarı niteliğinde yapılan başvuruların önüne geçilmesi adına iddia makamının istemlerinin de taraflar gibi gerekçelendirilmesi ve temyiz isteminin sanığın lehine mi aleyhine mi olduğunun açıkça belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir..
8- Sürelere İlişkin Düzenlemeler
Kanun kapsamında genel itibari ile TCK ve CMK’da “on beş gün” olarak uygulanan yasal sürelerin Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile uyumlu hale getirilerek “iki hafta” olarak değiştirildiği görülmektedir. Bu kapsamda Kanun’un çeşitli kurumlarında uygulanan ve değişiklik sonrası uygulanacak olan süreler, Kanun’un 37 numaralı maddesi ile düzenlenmiş olup buna göre değişiklik arz eden süreler ve işlemler aşağıda detaylandırılmıştır.
5271 sayılı Kanunun;
a) 41 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (Eski hâle getirme dilekçesi)
b) 173 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “onbeş gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz)
c) 251 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “on beş gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (Basit yargılama usulü )
ç) 268 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (İtiraz usulü ve inceleme mercileri)
d) 272 nci maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendinde yer alan “üçbin” ibaresi “onbeşbin” şeklinde değiştirilmiştir. (İstinaf kesinlik sınırı)
e) 276 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (İstinaf Başvurusunun reddine ilişkin itiraz süresi)
f) 277 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (İstinaf başvurusuna cevap süresi)
g) 296 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (Temyiz Başvurusunun reddine ilişkin itiraz süresi)
ğ) 297 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yedi gün” ibaresi “iki hafta” ve üçüncü fıkrasında yer alan “bir hafta” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir. (Temyiz başvurusuna cevap süresi)
…
Düzenlemelerin Yürürlük Tarihleri ise Kanun’un Geçici 6. Maddesi ile düzenlenmiş olup,
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz süresine ilişkin olarak 173 üncü maddenin birinci fıkrasında yapılan değişiklik, 1/6/2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır. Bu tarihten önce verilen kararlar hakkında süre halen on beş olarak uygulanacaktır.
Kanun yollarına başvuru şekli ve süreleri ile bu sürelerin tebliğden itibaren başlamasına ve cevap sürelerine ilişkin 268, 273, 276, 277, 291, 294, 296, 297, 308, 308/A, 319 ve 320 nci maddelerde yapılan değişiklikler, 1/6/2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kurumunun kanun yoluna ilişkin değişiklikler, 1/6/2024 tarihi ve sonrasında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları hakkında uygulanacaktır. 1/6/2024 tarihinden önce verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları hakkında itiraz kanun yolunun uygulanmasına devam edilecektir.
1/6/2024 tarihinden önce verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları bakımından sanığın kabul etmesi şartı aranmaya devam edilecektir.
Tazminat isteme koşullarına ilişkin düzenlemeler, 1/6/2024 tarihinden sonra kesinleşen karar veya hükümler bakımından uygulanacaktır. Bu tarihten önce yapılan istemlere, karar kesinleşinceye kadar değişiklikten önceki hükümlere göre yargı mercilerince bakılmaya devam edilecektir.
Kanun kapsamında oldukça detaylı düzenlemeler yer almakla birlikte Kanun’un tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Comments